First published: 7th Janyary 2011
Πριν από μερικούς μήνες η κάμερα της γαλλικής κρατικής τηλεόρασης- στο πλαίσιο ειδικού ρεπορτάζ για την «ελληνική χρεοκοπία»- ακολούθησε τον Λεωνίδα, ένα γνήσιο μέλος του ελληνικού κινήματος κατά των διοδίων. Ο οδηγός αρνείται να καταβάλλει το οφειλόμενο αντίτιμο των διοδίων, κατεβαίνει από το αυτοκίνητο και απομακρύνει την μπάρα που του έκλεινε τον δρόμο. Ο Γάλλος δημοσιογράφος ρωτάει σχεδόν έκπληκτος, εάν θα επέμβει η αστυνομία, ο Λεωνίδας όμως τον καθησυχάζει ότι δεν διεπράχθη κάποιο αδίκημα.
Η απορία του ρεπόρτερ της γαλλικής τηλεόρασης ήταν εύλογη. Στην χώρα του, όπου οι περισσότεροι αυτοκινητόδρομοι έχουν κατασκευαστεί με το σύστημα της παραχώρησης, η μη πληρωμή διοδίων αποτελεί παράβαση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Μάλιστα στη Γαλλία -όσο παράδοξο κι αν φαίνεται για τα ελληνικά δεδομένα- οι ιδιοκτήτες ιστοσελίδων που προτρέπουν τους οδηγούς να μην πληρώνουν τέλη διέλευσης βρίσκονται αντιμέτωποι με το νόμο.
Τί επιζητούν οι εταιρείες
Στην Ελλάδα, ωστόσο, η μη καταβολή διοδίου αποτελεί και μόνο φορολογικό αδίκημα, επειδή ο παραβάτης δεν πληρώνει ΦΠΑ. Μέχρι σήμερα μία παραχωρησιούχος εταιρεία που επιθυμούσε να κινηθεί νομικά εναντίον ενός οδηγού (για να διεκδικήσει το οφειλόμενο ποσό επί 20 φορές), θα έπρεπε να «χτυπήσει» την πόρτα του υπουργείου Υποδομών για να ζητήσει την ταυτοποίηση μίας πινακίδας κυκλοφορίας με τα στοιχεία του κατόχου της. Ωστόσο, η διαδικασία αυτή συναντούσε προσκόμματα επειδή δεν υπήρχε η έγκριση της Αρχής Προσωπικών Δεδομένων.
Μόλις πρόσφατα η Αρχή με απαντητικό της σημείωμα προς τα υπουργεία Μεταφορών και Προστασίας του Πολίτη επέτρεψε στις κοινοπραξίες που εκμεταλλεύονται τις οδικές αρτηρίες να κάνουν χρήση των φωτογραφιών που λαμβάνουν οι κάμερες για να κινούνται νομικά κατά των παραβατών. Ωστόσο, κατά τους νομικούς, η απόφαση του οργάνου στερείται νομικής βάσης.
Αυτή ενδεχομένως να είναι η αιτία για την οποία οι κοινοπραξίες- που έχουν αναλάβει την υλοποίηση των πέντε νέων εθνικών οδών- φαίνεται, κατά πληροφορίες, ότι επιζητούν την μετατροπή σε τροχαία παράβαση της μη καταβολής διοδίων. Αυτό θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί κατά την προσεχή αναθεώρηση από την Βουλή των συμβάσεων παραχώρησης και να παρακαμφθεί με τον τρόπο αυτό η Αρχή Προστασία Προσωπικών Δεδομένων.
«Εσφαλμένη γνωμοδότηση»
Η συγκεκριμένη όμως απόφαση, μάλλον δεν θα καταφέρει να περιορίσει το ποσοστό των οδηγών που δεν πληρώνουν, το οποίο υπολογίζεται στο 25-30%. Όπως υποστηρίζει ο νομικός Βασίλης Σωτηρόπουλος (στον ιστοτόπο elawyer), πρόκειται για μια νομικά εσφαλμένη γνωμοδότηση της Αρχής, η οποία υποπίπτει σε σοβαρή και ανεξήγητη αντίφαση σε σχέση με την απόφαση 1/2009. Με την τελευταία η Αρχή έκρινε αντισυνταγματική την τότε τροπολογία για τις κάμερες, όταν η ΝΔ επέβαλε την νομοθετική εξαίρεση εφαρμογής της προστασίας προσωπικών δεδομένων από κάθε κάμερα του δημοσίου.
Βέβαια οι συμβάσεις παραχώρησης περιλαμβάνουν ως όρο την υποχρέωση του δημοσίου για χορήγηση άδειας χρήσης ηλεκτρονικών τεχνικών συσκευών για τη βεβαίωση της μη καταβολής από τους χρήστες του ισχύοντος διοδίου τέλους από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων. Ωστόσο, κατά τον νομικό, από τον συγκεκριμένο όρο απουσιάζουν οι σαφείς νομοθετικές διατάξεις που προβλέπουν τους όρους συλλογής των προσωπικών δεδομένων από αυτές τις κάμερες.
Εν ολίγοις, όπως σημειώνει ο κ. Σωτηρόπουλος, η άδεια της Αρχής δεν βρίσκεται σε συμφωνία με το Σύνταγμα και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο και αυτό αποτελεί όπλο στη «φαρέτρα» του κινήματος των διοδίων.
Πώς γιγαντώθηκε το «αντάρτικο» των διοδίων
Όπως αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, σημαντικό μερίδιο ευθύνης για την δημιουργία του κινήματος κατά των διοδίων φέρει για άλλη μια φορά το κράτος. Εάν είχε πραγματοποιήσει τις προβλεπόμενες απαλλοτριώσεις για την κατασκευή των δρόμων, σήμερα το μεγαλύτερο τμήμα των πέντε νέων εθνικών οδών θα είχε ολοκληρωθεί. Ως αποτέλεσμα, οι οδηγοί θα πλήρωναν τέλη διέλευσης, αλλά θα είχαν τουλάχιστον αυτοκινητοδρόμους υψηλών προδιαγραφών…